Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International) 1993 yılında Berlin'de kurulmuş uluslararası bir sivil toplum örgütüdür. Türkiye dahil, 100'den fazla ülkede faaliyet göstermektedir.
Bu örgütün temel amacı yolsuzluklarla mücadele ve şeffaflığın geliştirilmesidir.
Şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri, toplum ile siyaset ve bürokrasi ilişkisi açısından hayati öneme haizdir. Bu ilkenin uygulanması devletin gelişimini sağlamakta, kaynakların kullanımında, hak ve adalet üzerine bir düzenin kurulmasına hizmet etmekte ve toplumun refahına katkı sağlamaktadır.
Çağdaş yönetim anlayışının temel amacı, devletlerde ve kurumlarda şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkesini hayata geçirmektir.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, ülkelerin özelliklerini de dikkate alarak yolsuzluklarla mücadelede yeni stratejiler geliştirmekte ve ülkelerindeki gelişmeleri gözlem altında tutmaktadırlar.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü 2024 yılına ait Yolsuzluk Algı Endeksini açıkladı.
Yolsuzluk Algısı Endeksi,Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından her yıl yayımlanan bir rapor. Raporda konunun uzmanlarının görüşleri ve kamuoyu araştırmaları sonucunda ülkelerdeki yolsuzluk algısı tespit edilir ve ülkelere 100 (temiz) ile 0 (yüksek derecede yolsuz) arasında bir puan verilir.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yayımladığı 2024 Yılı Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçlarına göre, Türkiye 34 puan alarak 180 ülke arasında 107. sırada yer aldı. Geçen seneye göre puanı değişmedi.
Bu bilgilere göre, ülkemizde, hukukun üstünlüğü, adaletli, şeffaf ve hesap verebilirlik mekanizmalarının gelişmediği açıkça görülmektedir. Vatandaşın can güvenliğinin yetersizliği, mafya tarzı oluşumlar, ihalelerde ki şaibeler, uyuşturucu trafiği, eğitim sistemindeki sorunlar, gelir dağılımı dengesizliği, dikkat çekmektedir. Bu haliyle demokrasiyle yönetilmeyen birçok ülkenin bile gerisinde kalmıştır. Ne hazindir ki, yolsuzlukla mücadele konusunda endişe verici bir durumdayız.
Yolsuzluk, dünya genelinde otokrasilerin güçlenmesine, bazı işletmelerin ve kişilerin yasadışı aşırı zenginleşmesine ve demokrasinin zayıflamasına yol açmaktadır. Gelir dağılımı dengesini bozmakta, orta direği yok etmekte, zengini daha zengin, fakiri dahada fakirleştirmektedir.
Uluslararası kara para aklama ağları tarafından desteklenen büyük çaplı yolsuzluklar, tüm dünyadaki yönetimleri tehdit etmektedir.
Danimarka, 90 puan ile 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde üst üste yedinci kez zirvede yerini almıştır. Finlandiya 88, Singapur ise 84 puanla ilk üçte yer almıştır. Yeni Zelanda 83 puanla ilk üçten çıksa da halen ilk 10 arasında bulunuyor. İlk 10’da ayrıca Lüksemburg, Norveç, İsviçre (81), İsveç (80), Hollanda (78), Avustralya, İzlanda ve İrlanda (77) yer almaktadır.
Endeksten, bazı ülkelerin yolsuzlukla mücadelede belirgin ilerlemeler kaydettiği görülmektedir. Örneğin, Bahreyn (+17) ve Fildişi Sahili (+13) önemli artışlar sağlarken, Dominik Cumhuriyeti (+8), Bhutan (+7) ve Estonya’nın (+6) da olumlu değişim gösteren ülkeler arasında yer aldığı, diğer yandan, Eswatini (-16), Avusturya (-10), Rusya (-8) ve El Salvador (-6) gibi ülkelerde yolsuzluk algısında ciddi gerilemeler yaşandığı görülmektedir.
En düşük puan alan ülkeler arasında Güney Sudan (8), Somali (9) ve Venezuela (10) yer alırken, Suriye, Libya, Yemen ve Kuzey Kore gibi ülkelerin de listenin alt sıralarında yer aldığı görülmüştür.
Bu doğrultuda şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerinin tam olarak uygulanması büyük önem taşımaktadır. Kamu ve özel sektör faaliyetlerinde etkin denetim mekanizmalarının kurulması, proje, ihale ve sözleşme süreçleri şeffaf ve açık bir biçimde yürütülmeli.
Ülke kaynakların doğru ve sürdürülebilir bir şekilde kullanıldığının güvence altına alınması sağlanmalı. Ayrıca, paydaş katılımını artırmak ve politika süreçlerine sivil toplumun dahil edilmesi hem toplumsal güveni pekiştirecek hem de daha etkili çevresel çözümler geliştirilmesinin önünü açacaktır. Medyaya, sivil toplum örgütlerine ve merkezi idare muhaliflerine yapılan baskı ve yıldırma politikaları kaldırılmalı.